چگونه اضطراب کودکان را تشخیص دهیم؟ راهنمای کامل برای والدین

مقدمه و شناخت

اضطراب در کودکان چیست؟

همه کودکان مقداری ترس و اضطراب را تجربه می‌کنند. اضطراب در کودکان در زمان‌های خاصی از رشد، قابل انتظار و طبیعی است. به عنوان مثال، تقریباً از حدود ۸ ماهگی تا سال‌های پیش‌دبستانی، کودکان سالم ممکن است در زمان جدایی از والدین یا سایر افرادی که با آنها صمیمی هستند، پریشانی شدید (اضطراب) نشان دهند. کودکان خردسال ممکن است ترس‌های کوتاه‌مدتی مانند ترس از تاریکی، طوفان، حیوانات یا ترس از غریبه‌ها داشته باشند.

کودکان مضطرب اغلب بی‌تاب و پرتنش به نظر می‌رسند. برخی کودکان ممکن است به اطمینان خاطر زیادی نیاز داشته باشند و نگرانی‌های آنها ممکن است در فعالیت‌هایشان اختلال ایجاد کند. والدین باید به ترس‌های فرزند خود توجه کنند. از آنجا که کودکان مضطرب ممکن است ساکت، مطیع و مشتاق جلب رضایت دیگران باشند، احتمال دارد که مشکلات اضطراب و ترس آنها نادیده گرفته شود. شناسایی زودهنگام مشکلات اضطراب در کودکان می‌تواند به آنها کمک کند تا بر مشکلات غلبه کنند و با افزایش سن، مشکلاتشان بدتر نشود.

انواع اضطراب در کودکان چیست؟

انواع مختلفی از اضطراب در کودکان وجود دارد:

• اختلال اضطراب جدایی: اضطراب جدایی یک مرحله طبیعی و مهم از رشد اولیه است که در اکثر کودکان از ۸ تا ۱۲ ماهگی شروع می‌شود. با اضطراب جدایی طبیعی، کودک شما ممکن است از غریبه‌ها بترسد و وقتی شما در اطرافش نیستید احساس امنیت نکند. اضطراب جدایی معمولاً با ورود کودکان به پیش‌دبستانی بهتر می‌شود. اما اگر این اضطراب شدیدتر باشد و فراتر از دوره رشد معمول ادامه یابد تبدیل به «اختلال اضطراب جدایی» می‌شود. کودکان ممکن است نگران والدین یا سایر اعضای خانواده باشند و در رفتن به مدرسه یا دور شدن از خانه یا خانواده به طور کلی مشکل داشته باشند، یا ممکن است برای جدا شدن از والد در هنگام خواب مشکل داشته باشند. اگر فرزند شما نسبت به سایر کودکان همسن خود، پریشانی و نگرانی شدیدی در مورد جدایی نشان می‌دهد، اما بهبودی نمی‌بینید یا نگرانی دارید، با پزشک فرزندتان صحبت کنید.
• فوبیاهای خاص: ترس ما را از خطر محافظت می‌کند، بنابراین میزان مشخصی از ترس در کودکان قابل انتظار است. فرزند شما ممکن است از چیزی خاص، مانند طوفان یا تاریکی یا هر چیز دیگری بترسد. اما فوبیاهای خاص، ترس‌های شدیدی هستند که با تهدید واقعی خطر، تناسبی ندارند. مثلا وقتی کودکی نمی‌تواند به خاطر عامل ترس، با وجودِ حضور شما، در محلی بماند و بی‌قراری شدیدی نشان می‌دهند.
• اختلال اضطراب اجتماعی: این یک ترس شدید از قضاوت شدن یا طرد شدن در موقعیت‌های اجتماعی است. در اختلال اضطراب اجتماعی فرزند شما ممکن است از صحبت کردن یا اجرا در جمع اجتناب کند. یا ممکن است آنقدر معذب باشد که سعی کند از تعامل با دیگران در مدرسه یا سایر محیط‌های آشنا اجتناب کند یا در صحبت کردن با افراد جدید مشکل داشته باشد. کودکان حتی ممکن است به طور کلی از موقعیت‌های اجتماعی اجتناب کنند.
• اختلال اضطراب فراگیر: اضطراب فراگیر، نگرانی و ترس بیش از حد در مورد طیف وسیعی از چیزهای مختلف است که در زندگی روزمره اتفاق می‌افتد. در اختلال اضطراب فراگیر فرزند شما همچنین ممکن است بیش از سایر کودکان همسن خود نگران آینده باشد. آنها ممکن است نگرانی‌های زیادی داشته باشند یا نگرانی‌هایشان با گذشت زمان تغییر کند، اما اغلب نگران چیزی هستند.
• اختلال هراس: کودکان مبتلا به اختلال هراس مواقعی را تجربه می‌کنند که احساس ترس و اضطراب شدید همراه با علائم جسمی مانند تپش قلب (تپش قلب) و سرگیجه دارند یا ممکن است احساس کنند که نمی‌توانند نفس بکشند (تنگی نفس). این حملات هراس می‌توانند بدون هشدار رخ دهند و معمولاً ظرف چند دقیقه تا چند ساعت از بین می‌روند.

اضطراب در کودکان چقدر شایع است؟

متن انگلیسی:

Anxiety disorders are fairly common in children. They affect about 15% to 20% of children and adolescents. And nearly 1 in 3 adolescents between the ages of 13 and 18 has anxiety. It’s also more common in females.

ترجمه متن:

اختلالات اضطرابی در کودکان نسبتاً شایع است. این اختلالات حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. و تقریباً از هر ۳ نوجوان ۱۳ تا ۱۸ ساله، ۱ نفر اضطراب دارد. همچنین این اختلال در دختران شایع‌تر است. (منبع)

علائم و علت‌ها

علائم و نشانه‌های اضطراب در کودکان چیست؟

اضطراب می‌تواند هر کودک را به طور متفاوتی تحت تأثیر قرار دهد.

علائم اصلی اختلالات اضطرابی، مشکل در کنار آمدن با ترس‌ها و نگرانی‌ها و اجتناب از مکان‌ها یا چیزهایی است که با ترس مرتبط هستند. فرزند شما ممکن است در این افکار اضطراب‌آور غرق شود.

اگر فرزند شما اغلب مضطرب است، ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کند:

• اضطرابی که به نظر می‌رسد با موقعیت نامتناسب است.
• کمتر از چیزها لذت می‌برد.
• بیشتر به شما می‌چسبد.
• احساسات یا کج‌خلقی‌های شدیدی دارد.
• به اطمینان خاطر زیادی نیاز دارد و مدتی طول می‌کشد تا بعد از تجربه اضطراب، احساس بهتری داشته باشد.
• نگران چیزهایی است که در سن او انتظار ندارید.

همچنین ممکن است علائم جسمی مانند موارد زیر را تجربه کند:

• مشکل در خواب یا کابوس‌های واضح
• سردرد و معده درد، به خصوص هنگام دور بودن از خانه
• از دست دادن اشتها
• احساس لرز یا تنش

در کودکان بزرگتر نیز این علائم رایج است:

• اعتماد به نفس کافی برای امتحان کردن چیزهای جدید را ندارند یا به نظر می‌رسد قادر به مواجهه با چالش‌های ساده و روزمره نیستند.
• به سختی تمرکز می‌کنند.
• در خواب یا غذا خوردن مشکل دارند.
• طغیان‌های خشم دارند.
• افکار منفی زیادی دارند یا مدام فکر می‌کنند که اتفاقات بدی قرار است رخ دهد.
• از فعالیت‌های روزمره مانند دیدن دوستان، بیرون رفتن در مکان‌های عمومی یا رفتن به مدرسه اجتناب می‌کنند.

چه چیزی باعث اضطراب در کودکان می‌شود؟

بعضی از بچه‌ها ذاتاً حساس هستند و ممکن است در کنار آمدن با تغییرات یا احساسات قوی مشکل داشته باشند. این بچه‌ها ممکن است از نظر بیولوژیکی یا خانوادگی مستعد اضطراب باشند. اضطراب همچنین می‌تواند پس از وقایع استرس‌زای زندگی ایجاد شود و برخی افراد از سنین بسیار پایین وقایع استرس‌زای زیادی را تجربه می‌کنند، مانند:

• مرگ یکی از نزدیکان
• نقل مکان به خانه یا مدرسه جدید، به خصوص اگر این جابجایی‌ها مکرر باشد
• مشکل در به دست آوردن غذای کافی
• مشکل در یافتن مکان‌های امن برای زندگی
• مشکل در آموزش مداوم
• داشتنِ والدینی که دعوا یا مشاجره می‌کنند، یا از هم جدا می‌شوند و طلاق می‌گیرند
• بیماری شدید یا آسیب دیدگی در تصادف
• مسائل مربوط به مدرسه مانند امتحانات یا قلدری
• مورد آزار و اذیت یا بی توجهی قرار گرفتن

علت اصلی اضطراب در کودکان چیست؟

گفتن قطعی علت اصلی اضطراب دوران کودکی دشوار است. ترس بخش طبیعی از بزرگ شدن است. برخی از کودکان آن را به خوبی مدیریت می‌کنند. اما برای کودکانی که اضطرابشان در زندگی روزمره‌شان اختلال ایجاد می‌کند، تصور می‌شود که ژنتیک، زیست‌شناسی (عملکرد مغز) و سابقه خانوادگی نقش دارند.

عوارض اضطراب در کودکان چیست؟

کودکانی که اضطراب دارند، در مراحل بعدی زندگی در معرض خطر بیشتری برای افسردگی و اختلالات مصرف مواد مخدر هستند. آنها ممکن است در مدرسه یا حتی برای حضور در مدرسه با مشکل مواجه شوند. همچنین در معرض خطر بیشتری برای خودکشی هستند.

اگرچه این موارد ترسناک هستند، اما مهم است که به یاد داشته باشید که درمان‌هایی در دسترس هستند. حتماً هر چند وقت یکبار که پزشک فرزندتان توصیه می‌کند، با او مشورت کنید. و اگر فکر می‌کنید فرزندتان ممکن است به خودش آسیب برساند، فوراً به روانپزشک کودک مراجعه کنید.

تشخیص و آزمایش‌ها

اضطراب در کودکان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

یک درمانگر حوزه کودک یا روانپزشک کودک، می‌تواند اختلالات اضطرابی را تشخیص دهد. این فرد با شما و فرزندتان صحبت خواهد کرد، سؤال می‌پرسد و با دقت گوش می‌دهد. درمانگران می‌پرسند که اضطراب و ترس چگونه و چه زمانی شروع شده و بیشتر چه زمانی اتفاق می‌افتد. این به درمانگران کمک می‌کند تا اختلال اضطرابی خاصی را که فرزند شما دارد، تشخیص دهند. اگر بچه‌ها به اندازه کافی بزرگ شده باشند، احتمالاً از آنها خواسته می‌شود که پرسشنامه‌هایی را پر کنند تا سطح اضطراب خود و میزان تأثیر آن بر زندگی روزمره را دریابند.

کودک یا نوجوانی که علائم اضطراب دارد، باید به طور منظم معاینه پزشکی شود. این به پزشکان کمک می‌کند تا ببینند آیا سایر مشکلات سلامتی ممکن است باعث ایجاد علائم یا بدتر شدن آنها شود یا خیر.

متن انگلیسی:

Your child may be diagnosed with an anxiety disorder if there’s no other cause for their symptoms and their anxiety causes distress and has interfered with their life for six months.

ترجمه متن:

اگر هیچ علت محیطی یا بیماری دیگر، برای علائم اضطرابی کودک، وجود نداشته باشد و اضطراب او باعث پریشانی شود و به مدت شش ماه در زندگی او اختلال ایجاد کند، ممکن است فرزند شما مبتلا به اختلال اضطراب تشخیص داده شود. (منبع)

درمان و دارو‌ها

اضطراب در کودکان چگونه درمان می‌شود؟

دو روش اصلی برای درمان اضطراب در کودکان وجود دارد: درمان شناختی رفتاری و درمان دارویی. هر دوی این درمان‌ها ممکن است به تنهایی مؤثر باشند، اما به نظر می‌رسد که با هم بهتر عمل می‌کنند.

رفتاردرمانی هم یک روش دیگر است که شامل کودک‌درمانی، خانواده‌درمانی یا ترکیبی از هر دو می‌شود. مدرسه نیز می‌تواند در برنامه درمانی گنجانده شود. برای کودکان بسیار خردسال، مشارکت والدین در درمان کلیدی است.

رفتار درمانی برای اضطراب ممکن است شامل کمک به کودکان برای مقابله و مدیریت علائم اضطراب باشد، در حالی که به تدریج آنها را در معرض ترس‌هایشان قرار می‌دهند تا به آنها کمک کنند یاد بگیرند که اتفاقات بد رخ نمی‌دهند.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

درمان شناختی-رفتاری (CBT) یکی از انواع درمان است که برای درمان اضطراب یا افسردگی، به ویژه در کودکان بزرگتر، استفاده می‌شود. این روش به کودک کمک می‌کند تا افکار منفی را به روش‌های مثبت‌تر تفکر و مقابله تغییر دهد و منجر به رفتار بهتر شود.

CBT به بچه‌ها می‌آموزد که آنچه فکر می‌کنند و نحوه رفتارشان بر احساسشان تأثیر می‌گذارد. آنها یاد می‌گیرند که وقتی از چیزی که می‌ترسند و اجتناب می‌کنند، ترس قوی می‌ماند. اما وقتی با ترسی روبرو می‌شوند، ترس ضعیف‌تر می‌شود. بچه‌ها مهارت‌های مقابله‌ای را یاد می‌گیرند و تمرین می‌کنند تا بتوانند نگرانی‌های خود را بهتر مدیریت کنند. این مهارت‌ها اغلب شامل تنفس عمیق، روش‌هایی برای شل کردن عضلات و تمرین‌هایی برای جایگزینی نگرانی یا افکار منفی است. والدین یاد می‌گیرند که چگونه وقتی کودک مضطرب است، به بهترین شکل واکنش نشان دهند و چگونه به کودکان در مقابله با ترس‌ها کمک کنند.

با گذشت زمان، درمانگران به بچه‌ها نشان می‌دهند که چگونه با موقعیت‌هایی که از آنها می‌ترسند کنار بیایند و در حین تلاش، از آنها حمایت و تمجید می‌کنند. بدون این همه نگرانی، بچه‌ها می‌توانند روی چیزهای دیگری – مانند مدرسه، فعالیت‌ها و سرگرمی – تمرکز کنند. گاهی اوقات، از داروها نیز برای کمک به درمان اضطراب، معمولاً همراه با درمان، استفاده می‌شود.

داروهای اضطراب در کودکان کدامند؟

روانپزشک کودک شما ممکن است یک داروی مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) مانند موارد زیر تجویز کند:

• فلوکستین (Fluoxetine)
• پاروکستین (Paroxetine)
• سرترالین (Sertraline)

یا اگر این داروها برای کودک شما مؤثر یا مناسب نباشند، ممکن است یک مهارکننده بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRI) مانند موارد زیر تجویز کند:

• دولوکستین (Duloxetine)

عوارض جانبی داروهایی که اضطراب دوران کودکی را درمان می‌کنند

اگر فرزند شما هر یک از عوارض جانبی زیر را نشان داد، با روانپزشک او تماس بگیرید:

• واکنش آلرژیک
• مدفوع خونی
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• غش، سرگیجه، درد قفسه سینه یا تنگی نفس
• تب بالا
• تغییرات ناگهانی بینایی یا درد چشم
• افکار خودکشی یا بدتر شدن خلق و خو

عوارض جانبی دیگری نیز از داروهایی که برای درمان اضطراب در کودکان استفاده می‌شوند وجود دارد که معمولاً نیازی به مراقبت پزشکی ندارند. آنها باید پس از چند هفته از بین بروند، اما اگر دوز مصرفی فرزندتان تغییر کند، ممکن است دوباره برگردند. روانپزشک فرزندتان تمام این اطلاعات را با شما در میان خواهد گذاشت و به سوالات شما پاسخ خواهد داد. سایر عوارض داروها می‌توانند از این دست باشند:

• تغییر اشتها
• مشکل در خوابیدن یا خواب آلودگی
• خشکی دهان
• سردرد
• لرزش
• ناراحتی معده، حالت تهوع یا اسهال

فرزند من چه مدت پس از درمان احساس بهتری خواهد داشت؟

بسیاری از خانواده‌ها با CBT شروع می‌کنند و در صورت نیاز درمان‌های اضافی را اضافه می‌کنند. CBT، چه به صورت فردی (با یکی از والدین به عنوان درمانگر مشترک) و چه به صورت گروهی، می‌تواند در آموزش گام به گام مهارت‌های مقابله‌ای که علائم را کاهش داده و مقابله با اضطراب را بهبود می‌بخشند، بسیار مؤثر باشد.

از آنجا که این نوع درمان شامل یادگیری است، کودکان اغلب به سرعت یاد می‌گیرند و می‌توانند در عرض چند جلسه احساس بهتر و اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند. گاهی اوقات، جلسات برخی از علائم را کاهش می‌دهند، اما برای اینکه بچه‌ها بتوانند بر اضطراب خود غلبه کنند، به کمک بیشتری نیاز است. در این شرایط، دارو نیز مهم است.

ممکن است داروهایی مانند SSRIها و SNRIها مدتی طول بکشد تا شروع به کار کنند. هر دارویی در هر فرد به یک شکل عمل نمی‌کند. روانپزشک کودک شما ممکن است یک دارو را برای مدتی (معمولاً حداقل چند هفته تا چند ماه) امتحان کند تا ببیند آیا مفید است یا خیر. اگر کمکی نکرد، ممکن است داروی دیگری را امتحان کند.

اگر فرزندم اضطراب داشته باشد چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟

اگر فرزند شما اختلال اضطراب دارد، ممکن است پرخاشگری کند یا تحریک‌پذیر باشد. ممکن است به شما بچسبد یا از ترک خانه امتناع ورزد. اگرچه درمان اضطراب دوران کودکی می‌تواند زمان ببرد تا مؤثر واقع شود، اما عموماً علائم را کاهش می‌دهد. با درمان، بسیاری از کودکان مبتلا به اضطراب در فعالیت‌هایی که به آنها علاقه دارند شرکت می‌کنند، دوستی برقرار می‌کنند، مدرسه را تمام می‌کنند و از زندگی لذت می‌برند.

ممکن است دوره‌هایی در زندگی فرزند شما وجود داشته باشد که اضطراب آنها دوباره بر آنها غلبه کند. وقتی این اتفاق می‌افتد، ممکن است نیاز به تنظیم داروهای خود یا جلسات درمانی بیشتر داشته باشند تا علائم اضطراب آنها بهتر مدیریت شود.

زندگی با اختلال اضطراب

چه چیزی به اضطراب دوران کودکی کمک می‌کند؟

اگر کودکی دچار اضطراب است، والدین و مراقبان می‌توانند برای کمک به او کارهایی انجام دهند.

• اول و مهمتر از همه، صحبت با فرزندتان در مورد اضطراب یا نگرانی‌هایش است. با دقت به او گوش دهید تا احساساتش را درک کنید.
• سعی کنید پیش فرض‌هایی نداشته باشید یا نگرانی‌هایش را نادیده نگیرید. به او اطمینان دهید که صحبت در مورد مشکلات خوب است و به او نشان دهید که احساساتش را درک می‌کنید.
• اگر فرزندتان به اندازه کافی بزرگ شده است، توضیح اضطراب و اثرات فیزیکی آن بر بدن ما می‌تواند مفید باشد.
• اضطراب را به عنوان یک واکنش طبیعی به استرس که بر افکار، احساسات و رفتار ما تأثیر می‌گذارد، توصیف کنید. توصیف اضطراب به عنوان موجی که جمع می‌شود و سپس دوباره از بین می‌رود، می‌تواند مفید باشد.
• علاوه بر صحبت با فرزندتان در مورد نگرانی‌ها و اضطرابش، مهم است که به او کمک کنید تا راه‌حل‌هایی برای نگرانی‌هایش پیدا کند.

به عنوان مثال، اگر فرزندتان نگران رفتن به خانه‌ی کسی است که شب را آنجا می‌خوابد، با او صحبت کنید و از او بخواهید برنامه‌ای با حضور یک دوست صمیمی یا یکی از والدینش ترتیب دهد. این می‌تواند به حل مسئله و افزایش اعتماد به نفس کمک کند.

• اگر فرزند شما نگران مدرسه است، می‌توانید با او و مدرسه همکاری کنید تا مشکل را شناسایی کرده و با هم راه‌حل‌هایی پیدا کنید.

این می‌تواند شامل دریافت حمایت از یک مربی هم‌سن‌وسال یا اجتناب از زمین بازی پر سر و صدا یا آمدن زودهنگام برای کمک به مرتب کردن کلاس درس باشد. اکثر مدارس فضاهای آرام یا امنی را برای دانش‌آموزان مضطرب ارائه می‌دهند.

روش‌های کاهش اضطراب طبیعی در کودکان

عادات سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش استرس و تقویت روحیه مثبت کمک کند:

• فعال باشید: فرزندتان را تشویق کنید که حداقل روزی یک ساعت فعال باشد. این فعالیت می‌تواند شامل بازی در فضای باز، پیوستن به یک تیم ورزشی، دوچرخه‌سواری یا پیاده‌روی تا مدرسه یا رقصیدن در خانه با موسیقی مورد علاقه باشد.
• سالم غذا بخورید: هر روز وعده‌های غذایی سالم، از جمله میوه‌ها و سبزیجات، غلات کامل و غذاهای پروتئینی بخورید. صبحانه را فراموش نکنید.
  خواب کافی داشته باشید: کودکان در سن مدرسه هر شب به ۹ تا ۱۲ ساعت خواب و نوجوانان به ۸ تا ۱۰ ساعت خواب نیاز دارند.
• یک برنامه رسانه‌ای خانوادگی درست کنید: با فرزندانتان برای یک دستورالعمل‌ سالم در مورد زمان استفاده از صفحه نمایش‌ها و سرگرمی های دیجیتال توافق کنید. از برنامه‌های تلویزیونی ترسناک یا خشونت‌آمیز، بازی‌های ویدیویی و فیلم‌های نامناسب برای سن کودک یا نوجوان خودداری کنید.
• روال‌های خانوادگی را تنظیم کنید: یک برنامه منظم برای زمان بازی، زمان غذا و زمان خواب را دنبال کنید. پیش بینی پذیر بودن اتفاقات و دانستن آنچه انتظار می‌رود می‌تواند به فرزندتان کمک کند احساس امنیت و آرامش کند.

راهنمای مراجعه به پزشک

چه زمانی باید در مورد اضطراب فرزندم با پزشک تماس بگیرم؟

اگر فرزندتان علائم اضطرابی را نشان می‌دهد که از بین نمی‌رود، یا کارهایی را که می‌دانید می‌تواند انجام دهد (مانند استفاده از توالت یا ترک خانه) متوقف می‌کند، باید با روانپزشک تماس بگیرید.

اگر فرزندتان علائم خودکشی را نشان می‌دهد، فوراً کمک بگیرید. می‌توانید با اورژانس اجتماعی بهزیستی با شماره تماس ۱۲۳ تماس بگیرید. این خط تلفن شما را به یک شبکه برای حمایت عاطفی رایگان و محرمانه متصل می‌کند. این مراکز ۲۴ ساعت شبانه‌روز و هفت روز هفته از افرادی که در بحران خودکشی یا پریشانی عاطفی هستند، حمایت می‌کنند.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

تربیت فرزندی که اضطراب دارد می‌تواند دشوار باشد. یک والد یا مراقب صبور و با اراده لازم است تا فراتر از خواسته‌ها و تحریک‌پذیری فرزند خود، به این موضوع پی ببرد که اضطراب، محرک رفتار اوست. گاهی اوقات، فرآیند یافتن درمان مناسب برای فرزندتان می‌تواند زمان‌بر باشد، اما اشکالی ندارد. دلسرد نشوید.

حتماً برای خودتان هم وقت بگذارید. ممکن است حتی متوجه سطح استرس و اضطراب خودتان نشوید. اما همانطور که شما متوجه اضطراب فرزندتان می‌شوید، او نیز متوجه اضطراب شما می‌شود و تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد. پس همزمان که برای بهبودی فرزندتان تلاش می‌کنید، درون خودتان را نیز ببینید تا او نیز با دیدن شما قوی و امیدوار بماند.